Dịch thuật mang đến không ít cơ hội, song cùng với đó là vô vàn khó khăn. Những thách thức trong quá trình dịch đến từ sự bất đồng về ngôn ngữ, sự khác biệt về văn hóa hay có thể là sự thiếu kiến thức chuyên ngành của người dịch,… Tuy nhiên, không có thách thức nào là không thể vượt qua nếu chúng ta biết cách đối diện. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những khó khăn khi dịch thuật và giải pháp khắc phục hiệu quả.
9 khó khăn khi dịch thuật
Lượng từ vựng đa dạng
Lượng từ vựng phong phú là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình dịch thuật. Nếu bạn không có vốn từ vựng đa dạng thì rất có thể quá trình dịch tài liệu sẽ gặp khó khăn và tốn nhiều thời gian.
Giải pháp: Để vượt qua khó khăn này, nhiều dịch giả thường chọn cách đọc nhiều tài liệu và sách báo để tích lũy thêm vốn từ vựng ở ngôn ngữ thế mạnh của mình.
Không nắm vững các thuật ngữ chuyên môn, thiếu kiến thức chuyên ngành
Đây là một khó khăn khi dịch thuật thường gặp của các biên dịch viên mới vào nghề. Đối với một dịch giả, kiến thức chuyên môn và kỹ năng sử dụng thuật ngữ là điều cần thiết. Nếu bạn chỉ thành thạo ngôn ngữ mà thiếu những hiểu biết về lĩnh vực mà bạn đang dịch thì sẽ cần rất nhiều thời gian để hoàn thành một bản dịch. Thậm chí, bạn có thể gặp sai phạm khi chuyển đổi ngôn ngữ những thuật ngữ chuyên ngành.
Thiếu kiến thức chuyên ngành đặc biệt khiến người dịch gặp nhiều khó khăn khi dịch thuật các văn bản chứa thông tin chuyên sâu về một lĩnh vực cụ thể như kỹ thuật, pháp luật, y học,…
Giải pháp:
- Để đối phó với thách thức này, bạn cần tìm hiểu kỹ về lĩnh vực cụ thể mà bạn đang dịch. Đồng thời, hãy đọc nhiều tài liệu và các nguồn thông tin liên quan đến chuyên ngành đó.
- Nắm vững từng thuật ngữ chuyên ngành trong quá trình tìm hiểu.
- Nếu khách hàng là người có chuyên môn, hãy nhờ họ cung cấp thêm các tài liệu chuyên ngành.
- Xây dựng một bộ từ vựng chuyên ngành để sử dụng trong quá trình dịch thuật.
- Tham khảo ý kiến của một chuyên gia lĩnh vực, chuyên ngành đó.
Từ đa nghĩa
Từ đa nghĩ là một thách thức lớn đối với người biên dịch. Trong một số ngôn ngữ chẳng hạn như tiếng Việt, rất nhiều từ có sự giống nhau về cách phát âm nhưng lại mang ý nghĩa khác nhau trong từng ngữ cảnh cụ thể.
Giải pháp: Trước hết, người dịch cần đọc kỹ và cẩn thận văn bản nguồn để hiểu rõ ngữ cảnh. Khi nắm được ý nghĩa cụ thể của từng từ thì mới tiến hành dịch thuật.
Cấu trúc ngôn ngữ
Cấu trúc của ngôn ngữ là một trong những khó khăn khi dịch thuật phổ biến. Mỗi một ngôn ngữ có một ngữ pháp riêng biệt của nó. Ví dụ như trong tiếng Anh, tính từ đặt trước danh từ. Nhưng trong tiếng Pháp thì tính từ lại đứng sau danh từ. Nếu không chú ý đến, rất có thể gây ra nhầm lẫn trong quá trình dịch thuật.
Giải pháp:
- Tập trung vào một vài ngôn ngữ mà bạn thật sự yêu thích và thông thạo nhất.
- Là một dịch giả chuyên nghiệp, bạn tuyệt đối không nên tham lam nhận dịch cả những ngôn ngữ mà bạn chưa thật sự am hiểu.
- Nắm vững cấu trúc ngữ pháp ở cả ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích.
- Sử dụng các công cụ hỗ trợ kiểm tra ngữ pháp, công cụ bộ nhớ dịch cũng như các kỹ thuật khác để đảm bảo bản dịch diễn đạt chính xác và không thay đổi ý nghĩa hoặc cách hiểu của bản gốc.
Sự khác biệt về văn hóa giữa các quốc gia
Sự khác biệt về văn hóa có thể tạo những rào cản đáng kể trong quá trình dịch thuật. Mỗi quốc gia và vùng lãnh thổ đều có một nền văn hóa độc đáo và riêng biệt. Nếu thiếu am hiểu về văn hóa có thể khiến cho bản dịch không phù hợp và gây hiểu lầm cho người bản địa.
Ví dụ, người Anh thường gây cười bằng cách sử dụng những lời châm biếm và mỉa mai. Tuy nhiên, kiểu châm biếm này lại không được đánh giá cao ở nhiều quốc gia khác.
Để vượt qua khó khăn này, trước khi tiến hành dịch thuật, bạn nên tìm hiểu về các từ ngữ thông thường được sử dụng trong ngôn ngữ đó. Đồng thời, hãy làm quen với cách biểu đạt và phương ngữ được sử dụng phổ biến ở địa phương đó.
Ngoài ra, việc đọc sách, tạp chí và xem phim, chương trình truyền hình bằng ngôn ngữ đó là một cách rất tốt để trau dồi văn hóa và phương ngữ địa phương.
Sự giới hạn về thời gian
Thời gian hạn chế là một vấn đề phổ biến nhất mà người dịch thường gặp khó khăn khi dịch thuật. Với một tài liệu ngắn và đơn giản thì bản có thể hoàn thành trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, khi thực hiện các tài liệu chuyên ngành như tài liệu kỹ thuật hoặc pháp lý thì bạn cần có sự am hiểu chuẩn xác về các thuật ngữ hoặc phương ngữ. Như vậy, bạn sẽ mất thêm nhiều thời gian để tìm hiểu và tra cứu.
Để khắc phục vấn đề này, bạn nên tận dụng sự hỗ trợ từ các công cụ dịch thuật. Có thể kể đến các phần mềm thông dụng như Google Translation, Linguee, Wordfast, Adept Translator Pro,… Các công cụ này sẽ giúp bạn tăng tốc quá trình dịch. Tuy nhiên, bạn phải luôn kiểm tra và chỉnh sửa kỹ lưỡng để bản dịch đảm bảo độ chuẩn xác. Bởi các công cụ dịch tự động này có thể gây ra những lỗi không mong muốn và khó chính xác hoàn toàn.
Nhiều thể loại tài liệu khác nhau tạo nên sự đa dạng về văn phong
Văn phong là một rào cản tạo nên khó khăn khi dịch thuật cho người dịch.
Tùy theo từng loại văn bản ta cần dịch như tài liệu, hồ sơ, sách, truyện, tạp chí,… sẽ có những cách thể hiện văn phong khác nhau. Người dịch cần có sự linh hoạt và khéo léo để bản dịch được diễn đạt một cách trôi chảy, tự nhiên và phù hợp với đối tượng người đọc.
Ví dụ, các tài liệu kỹ thuật thường có tính chất khô khan và cứng nhắc. Nhưng qua tay một biên dịch giỏi thì bản dịch lại trở nên gần gũi thay vì dịch từng từ một khiến bản dịch trở nên thô cứng hơn.
Giải pháp: Để hiểu được văn phong của nhiều loại hình dịch thuật, bạn nên chăm chỉ đọc nhiều tài liệu ở ngôn ngữ cần dịch.
Dịch thuật dựa trên ngữ cảnh
Mỗi ngôn ngữ có cấu trúc câu, ngữ pháp, cách diễn đạt và cách hiểu nghĩa riêng. Điều này tạo nên sự khó khăn khi dịch thuật. Một ví dụ điển hình là khi dịch các tiếng lóng, từ láy của tiếng Việt sang tiếng Anh.
Giải pháp: Khi chuyển đổi ngôn ngữ, người dịch cần căn cứ vào ngữ cảnh để có cách diễn đạt phù hợp. Bạn không nên áp dụng một cách dịch duy nhất cho mọi ngôn ngữ. Hơn nữa, việc luyện tập là điều cần thiết để bạn làm quen với nhiều ngữ cảnh khác nhau và phát triển khả năng phản xạ trong nhiều hoàn cảnh văn bản.
Dịch những từ không có phiên bản tương đương ở ngôn ngữ đích
Một số ngôn ngữ sẽ có những từ không thể chuyển đổi sang một từ/cụm từ tương đương trong ngôn ngữ khác. Chẳng hạn, “phở” hoặc “áo dài” trong tiếng Việt rất khó để có một từ tương tự để diễn đạt.
Đối với các ngôn ngữ châu Á, điều này trở nên phức tạp hơn do chúng thường có nhiều từ để diễn đạt về cảm giác, trạng thái tinh thần và tâm trạng mà không thể dịch sang các ngôn ngữ khác một cách chính xác. Ví dụ, tiếng Nhật có “Shinrin-yoku” để chỉ sự thư giãn và làm dịu tâm hồn khi tắm trong rừng. Còn trong tiếng Trung Quốc sử dụng “Yuan bei” để diễn đạt ý nghĩa của cảm giác hoàn thành sau khi hoàn thành một công việc.
Giải pháp: Sử dụng chú thích trong bản dịch để người đọc hiểu rõ hơn về ý nghĩa của từ đó.
4 thách thức gặp phải trong quá trình phiên dịch
Phiên dịch là một ngành nghề đầy thách thức và đòi hỏi cao về khả năng ngôn ngữ cùng các kỹ năng mềm khác. Đây là một lĩnh vực phức tạp đặt ra nhiều khó khăn khi dịch thuật.
Đòi hỏi sự thành thạo về ngoại ngữ và vốn kiến thức chuyên sâu
Trong quá trình phiên dịch, do hạn chế về mặt thời gian, bạn cần phải có khả năng chuyển đổi ngôn ngữ một cách tức thì. Lúc này hầu như bạn không có thời gian để suy nghĩ và tìm từ ngữ phù hợp. Vì vậy, nếu khả năng ngoại ngữ kém sẽ khiến bạn lúng túng và khó có thể diễn đạt trôi chảy và lưu loát được.
Thêm vào đó, mỗi một ngành nghề sẽ có một bộ thuật ngữ chuyên nghiệp. Trong trường hợp bạn không nắm vững được thì sẽ không thể dịch chính xác.
Giải pháp: Phiên dịch viên cần liên tục nâng cao khả năng thông thạo ngôn ngữ thông qua việc học và luyện tập. Thường xuyên cập nhật và tìm hiểu sâu về lĩnh vực đang dịch thuật cũng là cách tốt giúp việc diễn đạt chính xác và trôi chảy hơn. Đừng tự hài lòng với bản thân mà hãy đầu tư thời gian để trau dồi và tích lũy kinh nghiệm.
Khả năng nhạy bén và nắm bắt tâm lý của người nói
Chính vì thời gian xử lí thông tin trong quá trình phiên dịch thường rất ngắn nên việc nắm bắt tâm lý người nói và đoán trước thông điệp mà họ muốn truyền tải dựa vào thái độ và cử chỉ của họ là một kỹ năng rất quan trọng.
Điều này có thể đạt được thông qua việc thường xuyên đọc sách tâm lý. Ngoài ra, bạn cũng cần hỏi hỏi từ việc thực hành trong các tính huống thực tế để tích lũy kinh nghiệm.
Khả năng chịu được áp lực cao trong công việc
Phiên dịch là một ngành có áp lực công việc rất lớn. Bạn phải đồng thời nghe, ghi nhớ, xử lí và dịch các thông tin chỉ trong thời gian ngắn. Nếu thiếu khả năng nghe tốt cùng kỹ năng phản xạ nhanh sẽ khiến bạn gặp nhiều khó khăn khi dịch thuật.
Bên cạnh đó, việc giữ một cái đầu lạnh là điều cần thiết. Chỉ như vậy bạn mới tập trung và không bị xao nhãng bởi những yếu tố tác động xung quanh.
Một phiên dịch viên có thể phải thường xuyên đi công tác trong nhiều điều kiện khí hậu khác nhau. Điều này gây ra sự mệt mỏi cho nhiều phiên dịch viên mới vào nghề.
Giải pháp:
- Thường xuyên rèn luyện kỹ năng nghe thông qua việc nghe phim, podcast,…
- Luyện tập trò chuyện bằng tiếng nước ngoài để nâng cao sự nhạy bén của bạn.
- Duy trì sức khỏe tốt là điều cần thiết để đối mặt với áp lực trong công việc này.
Tinh thần kỷ luật cao
Người phiên dịch đóng vai trò là cầu nối giúp truyền đạt thông điệp từ người nói sang người nghe. Vì vậy, bạn phải tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp. Đặc biệt là tôn trọng thông điệp của người nói để diễn đạt chuẩn ý, chính xác. Bạn tuyệt đối không được tự thêm, bớt, thay đổi nội dung, quan điểm cá nhân hoặc diễn đạt sai lệch so với lời của người nói. Dịch sai có thể gây ra nhiều hậu quả khôn lường cho đối tác kinh doanh. Thậm chí là gây ảnh hưởng xấu đến một quan hệ giao hữu giữa các quốc gia.
Để khắc phục vấn đề này, trong quá trình làm việc, bạn phải luôn tự nhắc nhở bản thân phải trung thực và tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực đạo đức của ngành.
Những khó khăn khi biên dịch đa ngôn ngữ
Lĩnh vực dịch thuật thực sự rất đa dạng với nhiều loại hình đặc thù. Mỗi loại hình lại mang đến những có khó khăn, thách thức riêng cho dịch giả khi dịch thuật.
Dịch thuật media
Việc dịch thuật trong lĩnh vực media gây ra nhiều khó khăn khi dịch thuật do dịch giả phải đáp ứng nhiều kỹ năng như:
- Người dịch phải có khả năng đọc, viết, và nghe tốt để không bị nhầm lẫn do tốc độ nói nhanh hoặc giọng điệu khó nghe.
- Sự am hiểu về văn hóa và khả năng chuyển đổi ngôn ngữ chính xác là điều quan trọng để đảm bảo bản dịch phù hợp với phong tục, tập quán địa phương.
- Thành thạo các công cụ hỗ trợ công việc: chèn phụ đề, xử lí media,…
Giải pháp:
- Thường xuyên luyện nghe các giọng địa phương khác nhau.
- Tìm hiểu kỹ lưỡng về văn hóa, phong tục tập quán địa phương.
- Học cách sử dụng các công cụ hỗ trợ chèn phụ đề, lồng thuyết minh.
Dịch sách
Dịch thuật sách là một thách thức lớn đối với các biên dịch viên. Do công việc này có những đặc thù riêng mang đến nhiều khó khăn khi dịch thuật:
- Khối lượng dịch thuật nhiều:
Độ dài của một cuốn sách thường rất lớn, có thể từ vài chục đến vài trăm trang. Điều này tạo ra không ít khó khăn và áp lực cho biên dịch viên.
- Sự am hiểu sâu rộng về kiến thức chuyên môn
Để dịch thuật sách một cách thật tốt thì người dịch cần phải có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực được đề cập trong cuốn sách. Việc này khiến dịch giả tốn nhiều chất xám để có thể hiểu hết nội dung của cuốn sách. Như vậy mới đảm bảo truyền tải thông điệp của tác giả một cách chính xác nhất.
- Am hiểu về ngôn ngữ chuyển thể:
Nhiều loại sách hiện nay được viết trong ngôn ngữ gốc và dịch sang nhiều thứ tiếng. Điều này đòi hỏi khả năng dịch thuật đa ngôn ngữ ở người dịch để đảm bảo tính tường minh và chính xác trong việc truyền đạt ý nghĩa.
Giải pháp: Trong trường hợp này, bạn nên xây dựng một kế hoạch làm việc rõ ràng, cẩn thận. Hãy phân chia công việc dịch thuật thành nhiều phần nhỏ để tránh bị quá tải. Ngoài ra, hãy nhớ trau dồi khả năng dịch thuật đa ngôn ngữ của mình. Đồng thời, bạn cần nắm vững kiến thức về đời sống và văn hóa địa phương để có thể dịch sách hiệu quả hơn.
Dịch thuật đa tài liệu
Các loại hình tài liệu rất đa dạng: báo cáo, hợp đồng, biên bản, giấy tờ cá nhân, tài liệu chuyên ngành, hồ sơ doanh nghiệp,… Mỗi loại hình có cách diễn đạt, thuật ngữ chuyên môn cũng như cách thức định dạng riêng biệt. Khó khăn này đòi hỏi người dịch phải thích nghi với từng loại hình cụ thể khi dịch thuật.
Để vượt qua vấn đề này, người dịch cần phải nắm vững từng loại hình tài liệu bằng cách đọc và nghiên cứu chúng một cách thường xuyên. Việc này giúp bạn làm quen với cách diễn đạt, định dạng và ngữ cảnh sử dụng của từng loại hình. Từ đó, cải thiện khả năng dịch thuật và nâng cao hiệu quả công việc.
Bản địa hóa
Bản địa hóa là một loại hình dịch thuật đòi hỏi chuyên môn của người dịch rất cao. Sản phẩm dịch thuật đòi hỏi phải đảm bảo độ chuẩn xác và đồng nhất về nội dung. Đồng thời phải có sự gần gũi, dễ hiểu và phù hợp văn hóa với người bản địa. Tất cả những yếu tố dưới đây tạo nên khó khăn khi dịch thuật, bản địa hóa.
- Các trò chơi hoặc sản phẩm giải trí thường xuất hiện nhiều từ lóng hoặc từ ngữ địa phương. Bởi đây là một trong những yếu tố giúp thu hút người chơi. Các dịch thuật viên gặp phải nhiều khó khăn để bản địa hóa nội dung trong game.
- Một khía cạnh quan trọng của bản địa hóa là đảm bảo rằng nội dung phù hợp với văn hóa và tập quán của người bản địa. Nếu không, bản dịch có thể trở nên kỳ cục hoặc không thích hợp văn phong.
- Trong các trò chơi hoặc phim ảnh, cách mà nhân vật xưng hô hay danh xưng của nhân vật có thể gây ra nhiều hiểu lầm nếu người dịch không nắm rõ ngữ cảnh, tinh thần và tinh thần của bản gốc.
- có thể phản ánh mối quan hệ, vị trí xã hội, và tình huống cụ thể. Nếu người dịch không hiểu rõ ngữ cảnh và tinh thần của bản gốc, việc chuyển ngữ có thể gây hiểu nhầm. Ví dụ, nhân vật “Doctor Strange” trong loạt phim Marvel không thể dịch theo cách máy móc là “Bác sĩ lạ” được.
Giải pháp: Bạn cần nâng cao kỹ năng ngoại ngữ và tích lũy kiến thức về văn hóa địa phương. Ngoài ra, làm việc với các trình chỉnh sửa video và studio âm thanh là điều cần thiết để tạo ra các phần tử đa phương tiện chất lượng cao.
Hãy để chuyên gia biên dịch tại FAQTrans giúp bạn giải quyết khó khăn khi dịch thuật
Nếu bạn đang gặp khó khăn khi dịch thuật thì việc tìm đến sự trợ giúp của các dịch giả giàu kinh nghiệm là điều cần thiết để chất lượng bản dịch được đảm bảo. FAQTrans với đội ngũ chuyên viên dịch thuật hùng hậu có khả năng ngoại ngữ tốt cùng sự am hiểu sâu rộng trong nhiều lĩnh vực, sẽ là đối tác đáng tin cậy và phù hợp dành cho bạn.
Công ty FAQTrans hiện các cung cấp nhiều loại hình dịch thuật chất lượng cao như:
- Dịch thuật công chứng đa tài liệu từ giấy tờ tùy thân đến hồ sơ doanh nghiệp,…
- Dịch thuật công chứng đa ngôn ngữ
- Dịch thuật tài liệu trên nhiều chuyên ngành, lĩnh vực khác nhau
- Phiên dịch với nhiều hình thức: phiên dịch song song, phiên dịch cabin, phiên dịch nối tiếp,…
- Bản địa hóa game, ứng dụng, website, phần mềm,…
- Dịch thuật media
FAQTrans cam kết cung cấp các dịch vụ với mức giá cạnh tranh cao trên thị trường. Chúng tôi luôn công khai minh bạch và chi tiết đến khách hàng trước khi tiến hành dịch thuật. Nếu cần báo giá nhanh chóng, hãy liên hệ ngay HOTLINE 0963.029.396. FAQTrans sẽ nhanh chóng phản hồi trong thời gian ngắn.
Trên đây là những khó khăn khi dịch thuật phổ biến mà những người làm trong nghề gặp phải. Hy vọng với những chia sẻ và giải pháp khắc phục trên sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề. Nếu bạn đọc có nhu cầu về dịch vụ biên phiên dịch đa dạng, chất lượng cao với giá cả ưu đãi thì hãy liên hệ ngay với FAQTrans để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.
